نویسنده: نرگس معینی

جلب و حفظ توجه دانش‌آموزان در کلاس برای یادگیری مؤثر امری ضروری است. فهم سازوکارهای شناختی توجه در مغز انسان  بینش‌های ارزشمندی را برای معلمان فراهم می‌آورد. ترکیب‌یافته‌های علوم اعصاب شناختی با راهکارهای عملی در کلاس درس می‌تواند محیط یادگیری جذابی را ایجاد کند که در آن، دانش‌آموزان درجات بالاتری از توجه و تمرکز را تجربه می‌کنند و اطلاعات را بهتر به خاطر می‌سپارند. در این مقاله، ما به کمک یافته‌های علوم اعصاب شناختی و دانش مغز انسان، تکنیک‌های مختلفی را برای جلب و حفظ توجه دانش‌آموزان در کلاس درس معرفی کرده‌ایم.

توجه (Attention) در علوم اعصاب شناختی:

منظور از توجه چیست؟ وقتی ما به چیزی توجه می‌کنیم، چه اتفاقی در مغزمان می‌افتد؟ توجه یکی از عوامل اساسی در فرآیند یادگیری است. از دیدگاه علوم شناختی، منظور از «توجه» توانایی مغز برای تمرکز بر روی یک مجموعه‌ی خاص از اطلاعات یا فعالیت‌هاست. این فرآیند توسط سیستم‌های مختلف مغزی کنترل می‌شود؛ از جمله سیستم‌های حسی و فراهم‌کننده‌ی توجه.

از منظر علوم اعصاب مغز، قسمت‌های مختلفی از مغز در «توجه» نقش دارند. به عنوان مثال، سیستم فعال‌کننده‌ی مشبک مغز (RAS) در مغز مسئولیت فیلتر کردن ورودی‌های مختلف را دارد. این سیستم مشخص می‌کند که کدام اطلاعات حسی به بخش کورتکس مغز بروند و کدام نه. کنجکاوی در مواجهه با رویدادهای تازه و غیرمنتظره، به نوعی به این سیستم مربوط می‌شود؛ چیزی که ما نیز در کلاس درس با آن خیلی سروکار داریم.

تکنیک‌های جلب‌کردن توجه دانش‌آموزان در کلاس:

برای این‌که کمک کنیم اطلاعات مورد نظر از فیلتر سیستم فعال‌کننده‌ی مشبک مغز رد شوند، می‌توانیم از این تکنیک‌ها در کلاس استفاده کنیم:

1. دانش‌آموزان را غافلگیر کنید: تازگی، کنجکاوی را می‌انگیزد و فیلتر توجه RAS را باز می‌کند. معلمان می‌توانند با عناصری غیرمنتظره، مثلاً یک لباس منحصربه‌فرد یا اشیاء غیرمعمول مرتبط، کلاس را آغاز کنند.
2. اتفاقات خارق‌العاده را به نمایش بگذارید: شکستن الگوهای معمول، توجه دانش‌آموزان را به خود جلب می‌کند. آزمایش‌هایی مثل آزمایش سوراخ‌کردن بادکنک بدون ترکیدن آن، توجه دانش‌آموزان را جلب می‌کنند و حس کنجکاوی را برمی‌انگیزند.
3. از دانش‌آموزان بخواهید پیش‌بینی کنند: درگیرکردن دانش‌آموزان در پیش‌بینی چیزها باعث آزادسازی دوپامین می‌شود و به این شکل، توجه را برمی‌انگیزاند. معلمان می‌توانند در برنامه‌ی خود فعالیت‌هایی مبتنی بر پیش‌بینی دانش‌آموزان بگنجانند و از این طریق مشارکت فعال و پرسشگری را نیز تقویت کنند.
4. سؤالات شاخک‌تیزکننده بپرسید: سؤالات شاخک‌تیزکننده سؤالاتی هستند که ذهن را قلقلک می‌دهند. می‌توانید با این سؤالات بحث را آغاز کنید تا دانش‌آموزان تعامل عمیق‌تری با محتوای درس داشته باشند.
5. به رویدادهای واقعی و اتفاقات روز اشاره کنید: ارتباط‌دادن دروس به مسائل دنیای واقعی، علایق و نظرات دانش‌آموزان را درگیر می‌کند و باعث می‌شود ارتباط بیشتری با دروس بگیرند و مشارکت بالاتری داشته باشند.
6. از طنز استفاده کنید: طنز به‌عنوان تقویت‌کننده دوپامین عمل می‌کند، توجه را افزایش می‌دهد و فضایی مثبت در کلاس ایجاد می‌کند که برای یادگیری بسیار مناسب است.

چطور صدایمان را بالا نبریم: راهکارهای جایگزین برای جلب‌کردن توجه دانش‌آموزان

علاوه بر راهکارهای پیشین، تکنیک‌هایی نیز وجود دارد که هنگامی که حواس دانش‌آموزان پرت شده باشد، معلمان می‌توانند از این تکنیک‌ها استفاده کنند و توجه کلاس را دوباره به درس متمرکز کنند.

1. کف زدن یا بشکن: نشانه‌های غیرکلامی مانند کف‌زدن یا بشکن، دانش‌آموزان را تشویق می‌کند تا به طور دسته‌جمعی دوباره تمرکز کنند.
2. دستا بالا: در سکوت، دستانتان را بلند کنید. این کار توجه دانش‌آموزان را جلب می‌کند.
3. شمارش معکوس کلاسی: شمارش معکوس جمعی به دانش‌آموزان کمک می‌کند به شکل هماهنگ، توجه خود را باز بیابند. این کار همچنین حس همبستگی و همکاری را نیز تقویت می‌کند.
4. پرسش‌وپاسخ: به جای تذکر دادن، شروع کنید به پرسش و پاسخ جمعی در کلاس. سؤالاتی بپرسید که دانش‌آموزان همراه با یکدیگر به شما پاسخ دهند. تعامل و حرف زدن جمعی باعث جلب توجه می‌شود.
5. تایمر/آهنگ: استفاده از تایمرها و آهنگ‌ها برای نشان دادن بازگشت به روند معمول کلاس نیز می‌تواند به شما کمک کند.
6. چراغ‌ها: نشانه‌های بصری مانند کم‌نور کردن چراغ‌ها، توجه همگی را جلب می‌کند. تغییر در نور کلاس می‌تواند راهکار خوبی برای رفتن از یک فعالیت به فعالیت دیگر باشد.
7. جلوه‌های صوتی: پخش فایل جلوه‌های صوتی روشی بازیگوشانه و در عین حال مؤثر برای جلب توجه مجدد دانش‌آموزان است.

راهکارهایی برای تقویت دامنه توجه کودکان:

علاوه بر تکنیک‌های جلب‌توجه، معلمان می‌توانند برای بهبود دامنه‌ی توجه دانش‌آموزان از این راهبردها استفاده کنند:

1. فعالیت بدنی را در برنامه بگنجانید: زمان‌های استراحت‌ فعال، به‌ویژه قبل از فعالیت‌های چالش‌برانگیز، تمرکز و مشارکت افراد را بالا می‌برد.
2. استراحت‌های تمرکز-محور داشته باشید: در فواصل منظم، زمانی را به استراحتی از جنس تمرینات تمرکزمحور اختصاص دهید.
3. کارها را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنید: با این کار، فعالیت‌هایتان را برای افراد با دامنه‌های توجه متفاوت بهینه‌سازی می‌کنید و جلوی اضافه بار شناختی (cognitive overload) را می‌گیرید.
4. حذف عوامل حواس‌پرتی دیداری: به‌حداقل‌رساندن بی‌نظمی در محیط یادگیری، حواس‌پرتی‌های شناختی را کاهش داده و تمرکز و دقت را افزایش می‌دهد.
5. بازی‌های حافظه انجام دهید: فعالیت‌های مبتنی بر حافظه، تمرکز و مهارت‌های شناختی را تقویت کرده و تاب‌آوری کودک در برابر کارهای چالش‌برانگیز را افزایش می‌دهد.

نتیجه‌گیری:

با در کنار هم گذاشتن یافته‌های دانش مغز و علوم اعصاب و شیوه‌های عملی مدیریت کلاس، معلمان می‌توانند محیط‌های یادگیری پویایی ایجاد کنند که توجه دانش‌آموزان را جلب و حفظ کند. اجرای ترکیبی از تکنیک‌های جلب‌توجه و راهبردهای تقویت دامنه توجه می‌تواند نهایتاً نتایج شگفتی را برای دانش‌آموزان، هم در حوزه‌ی یادگیری و هم در زندگی، به بار بیاورد.

منابع:

• 6 Ways to Capture Students’ Attention
• 7 Attention-Getters to Use Instead of Raising Your Voice
• 7 Ways to Increase a Student’s Attention Span

دانش‌آموزان متوسطه‌ی اول از دانش واژگانی گسترده‌ای برخوردارند. بسیاری از آن‌ها با مطالعه، برقراری ارتباطات کلامی و تجربیات آموزشی قبلی، به دانش خود عمق بخشیده‌اند و دایره‌ی واژگان وسیعی دارند. اما برخی از دانش‌آموزان نیز هستند که مهارت‌های واژگانی لازم برای درک محتوای متناسب با رده‌ی سنی خود را ندارند.

آموزش تکمیلی در بخش واژگان به نفع تمام دانش‌آموزان است. توانایی استفاده و درک مؤثر کلمات باعث افزایش و بهبود مهارت‌های ارتباطی نوشتاری و کلامی، درک مطلب و تفکر انتقادی می‌شود. هرچند معمول‌ترین روش برای یادگیری واژگان استفاده از فلش‌کارت‌هاست، که البته در  حفظ کردن کلمات مؤثرند، باید گفت روش‌های یادگیری واژگان که دانش‌آموزان را به برقراری ارتباط، استفاده‌ی عملی و خلق کردن تشویق کنند، نیز بسیار کارآمد هستند.

پس از گنجاندن چند مورد از این روش‌ها و فعالیت‌ها در برنامه‌های منظمی که برای تدریس واژگان دارم، متوجه شدم که دانش‌آموزان پس از انجام این فعالیت‌ها نه تنها معنی کلمات را به خاطر می‌سپارند، بلکه می‌توانند آن‌ها را با اطمینان بیشتری در نوشته‌ها و مکالمات خود نیز بگنجانند و بسته به محتوای حرف خود، از آن‌ها استفاده کنند. هرچند من از این استراتژی‌ها در کلاس انگلیسی استفاده کرده‌ام، بسیاری از آن‌ها برای سایر حوزه‌های محتوایی نیز کاربرد دارند و در کل به گسترش دایره‌ی واژگان کودکان و نوجوانان کمک می‌کنند.

استراتژی‌هایی برای تدریس واژگان جدید و پرورش دایره‌ی واژگان

1. کلمات تصویری:

از دانش‌آموزان بخواهید برای هر کلمه تصویری درست کنند. آن‌ها را تشویق کنید تا تصویری بسازند که برایشان معنا داشته باشد و نه تنها به آن‌ها در به خاطر سپردن کلمه کمک کند، بلکه کمک کند که شخصاً با آن کلمه ارتباطی برقرار کنند.

من معمولاً کاربرگ‌هایی درست می‌کنم که در آن‌ها 8 مربع وجود دارد. بالای هر مربع یک کلمه نوشته شده و دانش‌آموزان باید تصاویرشان را در مربع زیر هر کلمه طراحی کنند.

2. حدس کلمه:

به هر دانش‌آموز یک کلمه داده می‌شود. سپس، هر فرد یک پاورپوینت درست می‌کند از کلمات، عبارات و تصاویری که با کلمه‌ی شخصی‌شان ارتباط دارند. نهایتاً همه‌ی پاورپوینت‌ها را در کنار هم جمع می‌کنیم و دانش‌آموزان بر اساس سرنخ‌هایی که هم‌کلاسی‌هایشان ایجاد کرده‌اند، سعی می‌کنند کلمات مربوط را حدس بزنند.

هرچند می‌توان این فعالیت را به شکل کلاسی انجام داد، در صورت انجام آن به صورت گروهی  دانش‌آموزان بیشتری این فرصت را خواهند داشت تا در آن مشارکت کنند. از دانش‌آموزان بخواهید که تعاریف مستقیم کلمات را در پاورپوینتشان قرار ندهند، بلکه سعی کنند سرنخ‌هایی بدهند که با کلمه‌شان ارتباط داشته باشد و راه‌هایی خلاقانه برای نشان دادن کلمه به هم‌کلاسی‌هایشان پیدا کنند.

(همدرس: بازی جذاب دیگری که به این فعالیت شبیه است، بازی زبان‌بسته یا تابو است. در این بازی نیز افراد باید کلماتی را حدس بزنند. بازی زبان‌بسته باعث پرورش دایره‌ی واژگان کودکان و نوجوانان و تقویت شبکه‌های واژگانی می‌شود. اگر دوست دارید درباره‌ی بازی زبان‌بسته بیشتر بدانید و نسخه‌ی قابل پرینت آن را تهیه کنید، به این لینک سر بزنید: بازی زبان‌بسته)

3. کلمه‌آموز:

به هر دانش‌آموز یک کلمه می‌دهیم. دانش‌آموز باید پاورپوینتی درست کند شامل کلمه، معنی، مترادف‌ها، متضادها، تصویر مرتبط، ریشه‌ی کلمه، نوع کلمه، کلمه در جمله و هر چیز دیگری را که فکر می‌کند برای یادگیری کلمه مفید باشد. سپس، دانش‌آموزان به ترتیب کلمات خودشان را به کلاس آموزش می‌دهند.

در پایان فعالیت، همه‌ی دانش‌آموزان اسلایدهای خود را در یک پاورپوینت مشترک قرار می‌دهند تا بعداً بتوان به آن رجوع کرد.

4. جمله‌سازی با سرنخ‌ها:

در این فعالیت، دانش‌آموزان جمله‌سازی می‌کنند اما به جای هر یک از کلمات توی جمله، از یک سرنخ استفاده می‌کنند. سرنج می‌تواند معنی کلمه، مثالی از آن، و مترادف یا متضاد آن باشد.

 5. نوشتن آزاد:

دانش آموزان در مورد موضوعی که خودشان انتخاب کرده‌اند می نویسند و سعی می کنند تا حد امکان، واژگان جدید را در نوشته‌شان به کار ببرند. دانش‌آموزان را تشویق کنید تا اول کلماتی را در نوشته‌شان بگنجانند که قبلاً یاد گرفته‌اند. بعد، به دفتر واژگان خود رجوع کنندو کلماتی را به نوشته‌شان اضافه کنند که تازه در حال یادگیری آن‌ها هستند.

6. نمودار ارتباطات:

دانش‌آموزان ابتدا یکی از کلمات جدید را روی یک کاغذ سفید بزرگ می‌نویسند. سپس، کلمه‌ی جدید دیگری را پیدا می‌کنند که بتوانند آن را به کلمه‌ی اول پیوند دهند. آن کلمه را روی برگه می‌نویسند، خطی میان دو کلمه می‌کشیند و روی این خط، چگونگی ارتباط داشتن دو کلمه را می‌نویسند یا ترسیم می‌کنند.

سپس، باز هم کلمات جدیدی به برگه اضافه می‌کنند و میان کلمات جدید و کلمات قبلی پیوند برقرار می‌کنند. این تمرین تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که دانش‌آموزان از تمام کلمات لیست واژگان جدید استفاده کرده باشند.

7. داستان دسته‌جمعی:

دانش‌آموزان را به صورت دایره‌ای بنشانید و به آن‌ها فهرستی بدهید از تمام واژگان جدیدی که باید یاد بگیرند. فرد اول شروع به نوشتن داستانی می‌کند. او باید در جمله‌ای که می‌نویسد، یکی از کلمات فهرست واژگان جدید را به کار ببرد و سپس آن کلمه را از لیست خط بزند. سپس، برگه‌ی داستان و فهرست کلمات را به نفر سمت راستی خود بدهد. تمامی نفرات به همین ترتیب داستان را ادامه می‌دهند. این کار تا زمانی ادامه می‌یابد که همه‌ی کلمات از لیست خط خورده باشند.

8. کمک گرفتن از معلمان دیگر:

واژگانی را که تدریس می‌کنید با سایر معلمان دانش‌آموزهایتان به اشتراک بگذارید و از آن‌ها بپرسید که آیا می‌توانند در صورت امکان از این واژگان در کلاس خود یا در گفتگو با دانش‌آموزان استفاده کنند.

اگر مایل بودند، هر هفته چند کلمه به معلم‌ها بدهید. به دانش‌آموزان خود بگویید که به دنبال واژگان تدریس‌شده‌ی جدید در سایر کلاس ها باشند و ببینند چه کسی زودتر آن‌ها را می‌شنود. دانش آموزان کلمات را وقتی در کانتکست دیگری بشنوند به خاطر خواهند سپرد. علاوه بر این، ممکن است این کار باعث شود در همه‌ی کلاس‌ها به معلمشان بهتر گوش بدهند تا کلمات جدید را پیدا کنند.

9. نقشه‌ی مفهومی (کانسپت مپ):

برای کلمات چالش‌برانگیز، از دانش‌آموزان بخواهید یک نقشه‌ی مفهومی ایجاد کنند و هر چیزی را که در مورد آن کلمه و نحوه‌ی استفاده از آن می‌دانند، در آن بنویسند؛ مثلاً معنای کلمه، مترادف، متضاد، تصویر، ریشه کلمه، نوع کلمه، کلمه در جمله، معناهای غلط‌انداز (چیزهایی که به نظر می‌رسد معنای این کلمه باشند، اما نیستند) و هر چیز دیگری که دانش‌آموزان فکر می‌کنند برای خودشان و هم‌کلاسی‌هایشان مفید است.

10. پانتومیم:

دانش‌آموزان در کلاس کلمات جدید را پانتومیم اجرا کنند و حدس بزنند.

11. بداهه با واژگان:

دانش‌آموزان را به گروه‌های کوچک تقسیم کنید و به هر گروه یک ظرف حاوی کاغذهای کوچکی بدهید که روی آن‌ها کلمات نوشته شده. دانش‌آموزان به نوبت کلمات را از ظرف بیرون می‌کشند و سعی می‌کنند با استفاده از آن کلمه، بداهه درباره‌ی چیزی حرف بزنند.

این فعالیت‌های واژگانی برای دانش‌آموزان جذاب هستند و به آن‌ها کمک می‌کنند تا کلمات را از آن خود کنند و به دایره‌ی واژگانشان بیفزایند. هر چه کودکان و نوجوانان بیشتر در مورد کلمات به صورت نقادانه و خلاقانه فکر کنند و از آن‌ها در نوشته‌هایشان و در ارتباط با همسالان استفاده کنند، درک عمیق‌تری از کلمات پیدا می‌کنند. این به آن‌ها کمک می‌کند تا از حفظ کردن صرف کلمات فراتر بروند، کلمات را بفهمند و از کلمات برای بیان ایده‌های خود استفاده کنند.

ترجمه (همراه با تغییر و تعدیل) از مقاله‌ی Tips for Improving Vocabulary Instruction in Middle School

نوشته‌ی کیسی شورت

30 نوامبر 2023

در جامعه امروزی، اهمیت کتاب‌خوانی و تربیت کودک و نوجوان کتاب‌خوان نیاز به توضیح ندارد. این مقاله به بررسی فواید استفاده از پلنر برای کتاب‌خوانی می‌پردازد. یکی از راه‌هایی که می‌تواند به پرورش شوق به مطالعه و خواندن در کودکان و نوجوانان کمک کند، استفاده از یک پلنر کتابخوانی است. پلنر کتاب‌خوانی ، ابزاری است که به کودکان و نوجوانان کمک می‌کند تا بتوانند برنامه کتاب‌خوانی خود را بر حسب زمان و محتوای کتاب تنظیم کنند. در این مقاله، به بررسی فواید استفاده از یک پلنر کتاب‌خوانی خواهیم پرداخت و نحوه کاربرد آن را در جهت تشویق کودک و نوجوان به کتاب‌خوانی توضیح خواهیم داد. هدف اصلی ما این است تا نشان دهیم چگونه می‌توان با استفاده از یک پلنر کتاب‌خوانی، شوق خواندن را در کودکان و نوجوانان افزایش داد.

اهمیت پرورش عادت کتاب‌خوانی در کودکان و نوجوانان

پرورش عادت کتاب‌خوانی در کودکان و نوجوانان، امری حیاتی و اساسی است و از جنبه‌های مختلف، به کودکان و نوجوانان و همچنین کل جامعه کمک می‌کند.

کتاب‌خوانی و تاثیر آن بر خلاقیت

کتاب‌خوانی یکی از راه‌های موثر برای تقویت خلاقیت است. وقتی کتاب می‌خوانیم، در واقع داستان‌ها و ایده‌های جدید را می‌خوانیم که می‌تواند به ما کمک کند تا به طرق جدید و متفاوتی به مسائل نگاه کنیم. این یک راه عالی برای تقویت تفکر خلاق و توانایی حل مساله است.

کتاب‌خوانی و تاثیر آن بر پرورش تفکر انتقادی

کتاب‌خوانی به پرورش تفکر انتقادی در کودکان و نوجوانان کمک می‌کند و آنان را برای مواجهه با جهان پیرامون خود آماده می‌سازد.

معرفی پلنر کتاب‌خوانی و نحوه استفاده از آن

پلنر کتاب‌خوانی ، ابزاری است که به یک فرد کمک می‌کند تا با برنامه‌ای مشخص، روند کتاب‌خوانی خود را به ییش ببرد. با استفاده از یک پلنر کتاب‌خوانی شخصی، می‌توانید فهرست همه کتاب‌هایی که می‌خواهید بخوانید را در یک مکان جمع‌آوری کنید، برنامه‌ریزی برای زمان مطالعه یک کتاب خاص را انجام دهید، و حتی یادداشت‌هایی از مطالعات خود بردارید.

تعریف و مفهوم پلنر کتاب‌خوانی

پلنر کتاب‌خوانی در واقع یک ابزار برنامه‌ریزی است که به یک فرد کمک می‌کند تا برنامه کتاب‌خوانی خود را بر اساس زمان، نوع کتاب و سایر عوامل مرتبط، برنامه‌ریزی کند. این ابزار می‌تواند به صورت چاپی یا دیجیتال باشد. برخی از ویژگی‌های کلیدی یک پلنر کتاب‌خوانی عبارتند از: فهرست کتاب‌ها، جدول زمانی برای مطالعه، و بخشی برای یادداشت‌برداری از نکات کلیدی یا فکرهای شخصی در حین مطالعه.

چگونگی استفاده از پلنر کتاب‌خوانی

برای استفاده از پلنر کتاب‌خوانی ، ابتدا باید یک فهرست از کتاب‌هایی که قصد خواندن آن‌ها را دارید ایجاد کنید. سپس، بر اساس زمانی که می‌توانید برای مطالعه اختصاص دهید، زمان خواندن هر کتاب را برنامه‌ریزی کنید. در طول مطالعه، می‌توانید از بخش یادداشت پلنر برای ثبت نکات کلیدی، افکار خود و حتی سوالاتی که ممکن است در ذهن شما پیش بیاید، استفاده کنید.

کاربرد پلنر کتاب‌خوانی در پرورش کودک و نوجوان کتاب‌خوان

پلنر کتاب‌خوانی می‌تواند ابزاری بسیار مفید در تربیت کودک و نوجوان کتابخوان باشد. از طریق استفاده از پلنر، کودکان و نوجوانان می‌توانند یاد بگیرند چگونه زمان خود را برای مطالعه برنامه‌ریزی کنند، چگونه به نکات مهم در کتاب‌ها توجه کنند و چگونه افکار و احساسات خود را در مورد کتاب‌هایی که خوانده‌اند، بیان کنند. این می‌تواند به توسعه مهارت‌های خواندن، فهم و تفکر انتقادی کودکان و نوجوانان کمک کند.

پلنر کتاب‌خوانی و پرورش شوق به مطالعه و خواندن در کودکان و نوجوانان

پلنر کتاب‌خوانی ابزاری است که می‌تواند به کودکان و نوجوانان کمک کند تا علاقه خود را به خواندن افزایش دهند و از مطالعه لذت ببرند. این ابزار ساده و اما بسیار موثر می‌تواند نقش تعیین کننده‌ای در تربیت فرزندانی با شوق کتاب‌خوانی ایفا کند.

راه‌های استفاده از پلنر برای افزایش شوق کتاب‌خوانی

پلنر کتاب‌خوانی را می‌توان به عنوان یک برنامه‌ریزی سیستماتیک برای مطالعه استفاده کرد. اولین گام، انتخاب کتاب‌های مناسب برای سطح سنی و علاقمندی فرزندان است. سپس، زمان‌های مناسب روز را برای مطالعه برنامه‌ریزی کنید و از فرزند خود بخواهید که این زمان‌ها را در پلنر خود ثبت کند. این کار به فرزند کمک می‌کند تا برنامه مطالعه خود را به صورت منظم و مداوم ادامه دهد و از خواندن لذت ببرد.

پلنر کتاب‌خوانی همدرس فهرستی از چالش‌های مرتبط با کتاب را برای کودکان فراهم آورده تا شوق خواندن را در آن‌ها تقویت کند و در عین حال، لذت برنامه‌ریزی برای مسیر خواندن را به آن‌ها بچشاند.

نقش پلنر کتاب‌خوانی در تنظیم برنامه مطالعه

پلنر کتاب‌خوانی نقش مهمی‌در تنظیم برنامه مطالعه دارد. با استفاده از این ابزار، فرزندان می‌توانند از پیش برنامه برای مطالعه خود را تعیین کنند و به تدریج عادت کتاب‌خوانی را در خود تربیت کنند.

پلنر کتاب‌خوانی همچنین می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا بهتر بفهمند چه کتاب‌هایی را ترجیح می‌دهند و چه زمانی برای خواندن آن‌ها مناسب‌تر است. این فرآیند به آن‌ها کمک می‌کند تا با استفاده از زمان خود به بهترین شکل ممکن، از خواندن کتاب لذت ببرند و به تدریج عادت کتاب‌خوانی را جزئی از زندگی روزمره خود کنند.

به کار‌گیری پلنر کتاب‌خوانی در خانه و مدرسه

پلنر کتاب‌خوانی ابزاری است که می‌تواند به بهبود مهارت‌های خواندن و فهم مطلب در خانه و مدرسه کمک کند. این ابزار برای برنامه‌ریزی خواندن کتاب ها، تعیین سرعت مطالعه و رصد پیشرفت‌های کتاب‌خوانی استفاده می‌شود.

نقش خانواده در استفاده از پلنر کتاب‌خوانی

خانواده می‌تواند نقش بسیار مهمی‌در استفاده از پلنر کتاب‌خوانی بازی کند. والدین می‌توانند با استفاده از این ابزار، به کودکان خود کمک کنند تا برنامه‌ریزی بهتری برای خواندن کتاب‌هایشان داشته باشند. این کمک می‌تواند به شکل‌های مختلفی باشد، از جمله تعیین زمان مناسب برای خواندن، انتخاب کتاب‌های مناسب بر اساس سطح سختی و تنوع موضوعی و همچنین پیگیری پیشرفت‌های کتاب‌خوانی کودکان.

پلنر کتاب‌خوانی و نقش آن در مدرسه

در مدرسه، پلنر کتاب‌خوانی می‌تواند به معلمان کمک کند تا برنامه مطالعه دانش آموزان را به بهترین شکل ممکن برنامه‌ریزی کنند. معلمان می‌توانند با استفاده از این ابزار، سرعت خواندن دانش آموزان را سنجیده و بر اساس آن به آن‌ها کتاب‌های مناسب پیشنهاد دهند. همچنین، پلنر کتاب‌خوانی می‌تواند به عنوان ابزاری برای رصد و سنجش پیشرفت دانش آموزان در خواندن و فهم مطلب استفاده شود.

اگر می‌خواهید به صورت جمعی در کلاس از پلنر کتاب‌خوانی استفاده کنید، پیشنهاد می‌کنیم پلنر کتابخوانی همدرس را به تعداد اعضای کلاس پرینت گرفته و به شکل دسته‌جمعی، چالش‌های کتاب‌خوانی آن را انجام دهید.

نتیجه گیری

در پایان این مقاله، می‌توان گفت که پرورش عادت کتاب‌خوانی در کودکان و نوجوانان از اهمیت بسزایی برخوردار است و استفاده از پلنر کتاب‌خوانی می‌تواند در این مسیر بسیار مفید واقع شود. این ابزار با برنامه‌ریزی مناسب برای خواندن کتاب‌ها، نه تنها فرآیند کتاب‌خوانی را ساده‌تر می‌کند، بلکه سطح علاقه و انگیزه برای خواندن را نیز افزایش می‌دهد. پلنر کتابخوانی با تشویق کودکان و نوجوانان به خواندن و یادگیری بیشتر، مهارت‌های خواندن و فهم مطلب آن‌ها را ارتقا می‌دهد و به آن‌ها کمک می‌کند تا عادت مطالعه را جزئی از زندگی روزمره خود قرار دهند. همچنین، استفاده از این ابزار می‌تواند در مدارس نیز موثر باشد و به معلمان کمک کند تا برنامه مطالعاتی دانش‌آموزان را به شکلی منظم و مرتب‌تر برنامه‌ریزی کنند. پلنر کتاب‌خوانی، ابزاری بسیار ارزشمند و کاربردی است که با استفاده از آن می‌توانیم به تربیت نسلی کتاب‌خوان، معطوف به یادگیری و علاقمند به افزایش دانش خود بپردازیم.

اگر به دریافت فایل رایگان پلنر کتابخوانی همدرس علاقمندید، می‌توانید به این دو لینک رجوع کنید:

کتاب‌خوان ماجراجو: پلنر کتاب‌خوانی کودک و نوجوان

پلنر کتاب‌خوانی عیدانه‌ی نوروز

می دانیم که یادگیری خواندن و روان‌خوانی برای موفقیت تحصیلی ضروری است. همه‌ی دانش‌آموزان باید بتوانند تکالیف و نوشته‌های مختلف را، با موضوعات متفاوت، دقیق بخوانند، درک کنند و برای این نوشته‌ها حاشیه‌نویسی کنند. برای نوشتن این یادداشت، مجموعه‌ای از پژوهش‌ها را بررسی کردیم تا به فهرستی از استراتژی‌هایی برسیم که می‌تواند مهارت‌های خواندن و اعتماد به نفس در خواندن را در همه‌ی دانش‌آموزان، از جمله آن‌هایی که در خواندن مشکل دارند، تقویت کند.

راهبرد 1: خواندن گروهی یا شریکی خواندن

به جای این‌که سر کلاس نوبتی از بچه‌ها بخواهید متنی را روخوانی کنند، به روش‌های جایگزین فکر کنید. تاد فینلی، پروفسور آموزش زبان انگلیسی، می‌گوید: «از 30 مقاله‌ی پژوهشی که در این زمینه خوانده‌ام، فقط یکی از آن‌ها بود که ادعا می‌کرد بلندخوانی نوبتی برای بچه‌ها سودمند است. شنیدن تلفظ‌ها و خواندن‌های نادرست برای کسی در کلاس سودمند نیست. علاوه بر این، این روش باعث برچسب خوردن و پایین آمدن اعتماد به نفس دانش‌آموزانی می‌شود که در خواندن مشکل دارند.

خواندن گروهی راهکاری است که در آن معلم و کل کلاس همه با هم متنی را به صدای بلند می‌خوانند. در این روش، توجه کل کلاس از روی کودکانی که مشکل خواندن دارند برداشته می‌شود. در عین حال، این کودکان ترغیب به مشارکت می‌شوند. تحقیقات نشان داده است که این راهکار روان‌خوانی را در کودکان بهبود می‌دهد، دایره‌ی لغاتشان را گسترده‌تر می‌کند و اعتماد به نفس آن‌ها را نیز در خواندن بالاتر می‌برد.

شریکی خواندن یکی دیگر از راهکارهای کم‌ریسک و مبتنی بر تحقیقات است. کودکان دوتا دوتا گروه می‌شوند و به صورت نوبتی، متنی را به صدای بلند می‌خوانند. کسی که در نوبت خود شنونده است، این وظیفه را برعهده می‌گیرد که سوالاتی از خواننده بپرسد تا بررسی کند که خواننده متن را درک کرده یا نه. اگر دانش‌آموزش که مهارت بالاتری در خواندن دارد ابتدا متن را بخواند، این مسئله به نفع هم‌گروهی اوست؛ زیرا می‌تواند یک بار قبل از خواندن متن، کلمات دشوارش را با صدای بلند بشنود. بر اساس پژوهشی که در سال 2007 انجام شد، این شکل از شریکی خواندن همراه با پرسش و گفتگو باعث بهبود روان‌خوانی می‌شود.

راهبرد 2: گروه‌های هم‌خوان‌ از پایه‌های متفاوت

جفت کردن دانش‌آموزان مقاطع بالاتر و پایین‌تر برای خواندن با هم، فواید تحصیلی، اجتماعی و عاطفی بسیاری برای هر دو طرف دارد. بچه‌های کوچک‌تر از تسلط و روانی خواندن هم‌گروهی‌های بزرگ‌ترشان الگو می‌گیرند و از توجه مربی‌گونه‌ی هم‌گروهی بزرگ‌تر استفاده می‌کنند. بچه‌های بزرگ‌تر با پاسخ دادن به سؤالات کوچک‌ترها،  خودشان هم یاد می‌گیرند. علاوه بر این، مهارت‌های حیاتی مانند همدلی و صبر نیز در آن‌ها پرورش می‌کند. برای بچه‌های بزرگ‌تری نیز که از نظر سطح خواندن از کلاس خود پایین‌تر هستند، این تجربه به آن‌ها اجازه می‌دهد بدون خجالت از سطح خود، به متون ساده‌تر دسترسی داشته باشند. علاوه بر این، اعتماد به نفس این کودکان با بر عهده گرفتن نقش رهبری افزایش پیدا می‌کند.

گروه‌های دونفره‌ی همخوان می‌توانند حداقل یک بار در ماه، و به مدت 30 دقیقه، با هم جلسه‌ای داشته باشند. در ابتدا، اجازه دهید دانش‌آموزان کوچک‌تر کتاب‌هایی را که می‌خوانند انتخاب کنند تا اشتیاق بیشتری برای مشارکت در کار داشته باشند. خود را افزایش دهند. بعدها، از دانش آموزان بزرگ‌تر بخواهید متن‌های مورد علاقه‌ی خود را با هم‌خوانشان به اشتراک بگذارند. بچه‌های کوچک‌تر شاید در ابتدا فقط شنونده‌ی این متن‌ها باشند، اما به تدریج و با رشد مهارت‌هایشان، می‌توانند به جای گوش دادن، شروع به خواندن نیز بکنند.

راهبرد 3: کتاب صوتی

گوش دادن به کتاب صوتی، یک راهکار عالی است که خوب است حداقل هرچند وقت یک بار برای همه دانش‌آموزان پیاده شود. با این حال، این روش مزایای خاصی برای افراد دارای مشکل در خواندن و همچنین افراد مبتلا به اختلالات خواندن دارد. در پژوهشی در سال ۲۰۱۰، دانش‌آموزان مبتلا به اختلال خواندن که به کتاب‌های صوتی گوش می‌دادند، دستاوردهای قابل‌توجهی در زمینه‌ی دقت خواندن داشتند، رفتار و عملکردشان در مدرسه بهبود یافته بود، و از خود انگیزه و مشارکت بیشتری در مدرسه نشان می‌دادند. برای دسترسی به گنجینه‌ی گسترده‌ای از کتاب‌های صوتی، می‌توانید به نوار مراجعه کنید.

اگرچه استفاده از کتاب صوتی یک راهبرد مؤثر برای حمایت از دانش‌آموزان مبتلا به اختلال خواندن است است، اما جایگزین آموزش‌های صریح و گام‌به‌گام واج‌ها نمی‌شود. این آموزش‌ها، که به عنوان سواد ساختاریافته نیز شناخته می‌شوند، همچنان یکی از مؤثرترین راهبردهای خواندن برای دانش‌آموزان مبتلا به اختلال خواندن هستند. در سواد ساختاریافته، تمرکز بر روی آموزش آگاهی آوایی و واج‌شناختی، در کنار مهارت‌های دیگری مانند رمزگذاری/رمزگشایی و درک مطلب است.

راهبرد 4: حق انتخاب کتاب

برای بالا بردن میزان مشارکت کودکان در خواندن، باید به آن‌ها اجازه بدهیم آنچه را که می‌خواهند بخوانند انتخاب کنند، و گزینه‌هایی را در اختیارشان بگذاریم که به زندگیشان مربوط می‌شود و منعکس‌کننده‌ی تجربیاتشان است. ممکن است کودکی تمایل به خواندن کتاب آرزوهای بزرگ نداشته باشد، اما مشتاق باشد که سریع‌تر به خانه برگردد تا سراغ کتاب مصور هانسل و گرتل و زامبی‌ها برود.

دادن حق انتخاب کتاب به کودک به این معنی نیست که توقعتان را از سطح خواندنش پایین بیاورید. بله، بچه‌ها ممکن است کتاب‌هایی را انتخاب کنند که آن‌ها را کمتر به چالش بکشند، اما شما می توانید این مسئله را تا حدی مدیریت کنید. گزینه هایی را در اختیار کودک بگذارید که به اندازه‌ی کافی جدی و باکیفیت هستند و در عین حال به علایق کودکان نیز مربوط می‌شوند. یا این‌که اگر در کلاس مشغول خواندن هستید، نوبتی برنامه بریزید: یک بار کتاب انتخابی بچه‌ها، و یک بار پیشنهاد شما.

چیزی که اینجا خیلی مهم است این است که کتابخانه‌ی کلاسی یا کتابخانه‌ی خانه‌ی شما متنوع و پر از کتاب‌هایی باشد که توجه بچه‌ها را به خود جلب می‌کنند. مردیت کیمی لوئیس، متخصص مدارس دولتی سیاتل، پیشنهاد می‌کند‌ که برای شروع، از دانش‌آموزان خود بپرسید دوست دارند چه ژانرها و کتاب‌هایی را بخوانند، و سعی کنید این موارد را در تجهیز کتابخانه‌ی خود لحاظ کنید.

همچنین می‌توانید فرآیند کتاب خواندن را تبدیل به یک چالش جذاب برای کودک بکنید! برای این کار، پلنر کتاب‌خوانی همدرس را به رایگان دانلود کنید.

راهبرد 5: یک متن، چند بار، چند روش

آموزش خواندن مبتنی بر روان‌خوانی روشی است که در آن دانش‌آموزان یک متن واحد را در طول هفته چندین بار و به شیوه‌های مختلف، مثلاً گروهی، شریکی، تکی و…، می‌خوانند. پژوهشی در سال 2010 نشان داد که این روش به طرز قابل توجهی تلفظ کلمات و درک مطلب را در گروه متنوعی از دانش‌آموزان کلاس دومی بهبود می‌بخشد.

مدرسه‌ای در نیویورک نیز، که دانش‌آموزان آن عموماً از اقلیت‌ها و دارای وضعیت اقتصادی نامناسب هستند، شیوه‌ای را برای تمرین خواندن در پیش گرفت که بسیار موفق بود: در این شیوه‌ی پنج مرحله‌ای، دانش‌آموزان در طول یک هفته هر روز متن یکسانی را می‌خوانند، اما هر بار بر روی تقویت مهارت متفاوتی تمرکز می‌کنند: شناسایی نکته اصلی متن، حاشیه‌نویسی، شناسایی اطلاعات کلیدی، تجزیه و تحلیل مهارت نوشتاری نویسنده، و نتیجه‌گیری.

ترجمه (همراه با تغییر و تعدیل) از مقاله‌ی 6 Elementary Reading Strategies That Really Work

نوشته‌ی نوشته املینا مینرو

11 سپتامبر 2019