همدرس

برچسب: بازی فارسی

  • 11 فعالیت برای آموزش واژگان جدید در متوسطه‌ی اول

    11 فعالیت برای آموزش واژگان جدید در متوسطه‌ی اول

    دانش‌آموزان متوسطه‌ی اول از دانش واژگانی گسترده‌ای برخوردارند. بسیاری از آن‌ها با مطالعه، برقراری ارتباطات کلامی و تجربیات آموزشی قبلی، به دانش خود عمق بخشیده‌اند و دایره‌ی واژگان وسیعی دارند. اما برخی از دانش‌آموزان نیز هستند که مهارت‌های واژگانی لازم برای درک محتوای متناسب با رده‌ی سنی خود را ندارند.

    آموزش تکمیلی در بخش واژگان به نفع تمام دانش‌آموزان است. توانایی استفاده و درک مؤثر کلمات باعث افزایش و بهبود مهارت‌های ارتباطی نوشتاری و کلامی، درک مطلب و تفکر انتقادی می‌شود. هرچند معمول‌ترین روش برای یادگیری واژگان استفاده از فلش‌کارت‌هاست، که البته در  حفظ کردن کلمات مؤثرند، باید گفت روش‌های یادگیری واژگان که دانش‌آموزان را به برقراری ارتباط، استفاده‌ی عملی و خلق کردن تشویق کنند، نیز بسیار کارآمد هستند.

    پس از گنجاندن چند مورد از این روش‌ها و فعالیت‌ها در برنامه‌های منظمی که برای تدریس واژگان دارم، متوجه شدم که دانش‌آموزان پس از انجام این فعالیت‌ها نه تنها معنی کلمات را به خاطر می‌سپارند، بلکه می‌توانند آن‌ها را با اطمینان بیشتری در نوشته‌ها و مکالمات خود نیز بگنجانند و بسته به محتوای حرف خود، از آن‌ها استفاده کنند. هرچند من از این استراتژی‌ها در کلاس انگلیسی استفاده کرده‌ام، بسیاری از آن‌ها برای سایر حوزه‌های محتوایی نیز کاربرد دارند و در کل به گسترش دایره‌ی واژگان کودکان و نوجوانان کمک می‌کنند.

     

    استراتژی‌هایی برای تدریس واژگان جدید و پرورش دایره‌ی واژگان

    1. کلمات تصویری:

    از دانش‌آموزان بخواهید برای هر کلمه تصویری درست کنند. آن‌ها را تشویق کنید تا تصویری بسازند که برایشان معنا داشته باشد و نه تنها به آن‌ها در به خاطر سپردن کلمه کمک کند، بلکه کمک کند که شخصاً با آن کلمه ارتباطی برقرار کنند.

    من معمولاً کاربرگ‌هایی درست می‌کنم که در آن‌ها 8 مربع وجود دارد. بالای هر مربع یک کلمه نوشته شده و دانش‌آموزان باید تصاویرشان را در مربع زیر هر کلمه طراحی کنند.

     

    2. حدس کلمه:

    به هر دانش‌آموز یک کلمه داده می‌شود. سپس، هر فرد یک پاورپوینت درست می‌کند از کلمات، عبارات و تصاویری که با کلمه‌ی شخصی‌شان ارتباط دارند. نهایتاً همه‌ی پاورپوینت‌ها را در کنار هم جمع می‌کنیم و دانش‌آموزان بر اساس سرنخ‌هایی که هم‌کلاسی‌هایشان ایجاد کرده‌اند، سعی می‌کنند کلمات مربوط را حدس بزنند.

    هرچند می‌توان این فعالیت را به شکل کلاسی انجام داد، در صورت انجام آن به صورت گروهی  دانش‌آموزان بیشتری این فرصت را خواهند داشت تا در آن مشارکت کنند. از دانش‌آموزان بخواهید که تعاریف مستقیم کلمات را در پاورپوینتشان قرار ندهند، بلکه سعی کنند سرنخ‌هایی بدهند که با کلمه‌شان ارتباط داشته باشد و راه‌هایی خلاقانه برای نشان دادن کلمه به هم‌کلاسی‌هایشان پیدا کنند.

    (همدرس: بازی جذاب دیگری که به این فعالیت شبیه است، بازی زبان‌بسته یا تابو است. در این بازی نیز افراد باید کلماتی را حدس بزنند. بازی زبان‌بسته باعث پرورش دایره‌ی واژگان کودکان و نوجوانان و تقویت شبکه‌های واژگانی می‌شود. اگر دوست دارید درباره‌ی بازی زبان‌بسته بیشتر بدانید و نسخه‌ی قابل پرینت آن را تهیه کنید، به این لینک سر بزنید: بازی زبان‌بسته)

     

    3. کلمه‌آموز:

    به هر دانش‌آموز یک کلمه می‌دهیم. دانش‌آموز باید پاورپوینتی درست کند شامل کلمه، معنی، مترادف‌ها، متضادها، تصویر مرتبط، ریشه‌ی کلمه، نوع کلمه، کلمه در جمله و هر چیز دیگری را که فکر می‌کند برای یادگیری کلمه مفید باشد. سپس، دانش‌آموزان به ترتیب کلمات خودشان را به کلاس آموزش می‌دهند.

    در پایان فعالیت، همه‌ی دانش‌آموزان اسلایدهای خود را در یک پاورپوینت مشترک قرار می‌دهند تا بعداً بتوان به آن رجوع کرد.

     

    4. جمله‌سازی با سرنخ‌ها:

    در این فعالیت، دانش‌آموزان جمله‌سازی می‌کنند اما به جای هر یک از کلمات توی جمله، از یک سرنخ استفاده می‌کنند. سرنج می‌تواند معنی کلمه، مثالی از آن، و مترادف یا متضاد آن باشد.

     

     5. نوشتن آزاد:

    دانش آموزان در مورد موضوعی که خودشان انتخاب کرده‌اند می نویسند و سعی می کنند تا حد امکان، واژگان جدید را در نوشته‌شان به کار ببرند. دانش‌آموزان را تشویق کنید تا اول کلماتی را در نوشته‌شان بگنجانند که قبلاً یاد گرفته‌اند. بعد، به دفتر واژگان خود رجوع کنندو کلماتی را به نوشته‌شان اضافه کنند که تازه در حال یادگیری آن‌ها هستند.

     

    6. نمودار ارتباطات:

    دانش‌آموزان ابتدا یکی از کلمات جدید را روی یک کاغذ سفید بزرگ می‌نویسند. سپس، کلمه‌ی جدید دیگری را پیدا می‌کنند که بتوانند آن را به کلمه‌ی اول پیوند دهند. آن کلمه را روی برگه می‌نویسند، خطی میان دو کلمه می‌کشیند و روی این خط، چگونگی ارتباط داشتن دو کلمه را می‌نویسند یا ترسیم می‌کنند.

    سپس، باز هم کلمات جدیدی به برگه اضافه می‌کنند و میان کلمات جدید و کلمات قبلی پیوند برقرار می‌کنند. این تمرین تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که دانش‌آموزان از تمام کلمات لیست واژگان جدید استفاده کرده باشند.

     

    7. داستان دسته‌جمعی:

    دانش‌آموزان را به صورت دایره‌ای بنشانید و به آن‌ها فهرستی بدهید از تمام واژگان جدیدی که باید یاد بگیرند. فرد اول شروع به نوشتن داستانی می‌کند. او باید در جمله‌ای که می‌نویسد، یکی از کلمات فهرست واژگان جدید را به کار ببرد و سپس آن کلمه را از لیست خط بزند. سپس، برگه‌ی داستان و فهرست کلمات را به نفر سمت راستی خود بدهد. تمامی نفرات به همین ترتیب داستان را ادامه می‌دهند. این کار تا زمانی ادامه می‌یابد که همه‌ی کلمات از لیست خط خورده باشند.

     

    8. کمک گرفتن از معلمان دیگر:

    واژگانی را که تدریس می‌کنید با سایر معلمان دانش‌آموزهایتان به اشتراک بگذارید و از آن‌ها بپرسید که آیا می‌توانند در صورت امکان از این واژگان در کلاس خود یا در گفتگو با دانش‌آموزان استفاده کنند.

    اگر مایل بودند، هر هفته چند کلمه به معلم‌ها بدهید. به دانش‌آموزان خود بگویید که به دنبال واژگان تدریس‌شده‌ی جدید در سایر کلاس ها باشند و ببینند چه کسی زودتر آن‌ها را می‌شنود. دانش آموزان کلمات را وقتی در کانتکست دیگری بشنوند به خاطر خواهند سپرد. علاوه بر این، ممکن است این کار باعث شود در همه‌ی کلاس‌ها به معلمشان بهتر گوش بدهند تا کلمات جدید را پیدا کنند.

    9. نقشه‌ی مفهومی (کانسپت مپ):

    برای کلمات چالش‌برانگیز، از دانش‌آموزان بخواهید یک نقشه‌ی مفهومی ایجاد کنند و هر چیزی را که در مورد آن کلمه و نحوه‌ی استفاده از آن می‌دانند، در آن بنویسند؛ مثلاً معنای کلمه، مترادف، متضاد، تصویر، ریشه کلمه، نوع کلمه، کلمه در جمله، معناهای غلط‌انداز (چیزهایی که به نظر می‌رسد معنای این کلمه باشند، اما نیستند) و هر چیز دیگری که دانش‌آموزان فکر می‌کنند برای خودشان و هم‌کلاسی‌هایشان مفید است.

     

    10. پانتومیم:

    دانش‌آموزان در کلاس کلمات جدید را پانتومیم اجرا کنند و حدس بزنند.

     

    11. بداهه با واژگان:

    دانش‌آموزان را به گروه‌های کوچک تقسیم کنید و به هر گروه یک ظرف حاوی کاغذهای کوچکی بدهید که روی آن‌ها کلمات نوشته شده. دانش‌آموزان به نوبت کلمات را از ظرف بیرون می‌کشند و سعی می‌کنند با استفاده از آن کلمه، بداهه درباره‌ی چیزی حرف بزنند.

     

    این فعالیت‌های واژگانی برای دانش‌آموزان جذاب هستند و به آن‌ها کمک می‌کنند تا کلمات را از آن خود کنند و به دایره‌ی واژگانشان بیفزایند. هر چه کودکان و نوجوانان بیشتر در مورد کلمات به صورت نقادانه و خلاقانه فکر کنند و از آن‌ها در نوشته‌هایشان و در ارتباط با همسالان استفاده کنند، درک عمیق‌تری از کلمات پیدا می‌کنند. این به آن‌ها کمک می‌کند تا از حفظ کردن صرف کلمات فراتر بروند، کلمات را بفهمند و از کلمات برای بیان ایده‌های خود استفاده کنند.

     

    ترجمه (همراه با تغییر و تعدیل) از مقاله‌ی Tips for Improving Vocabulary Instruction in Middle School

    نوشته‌ی کیسی شورت

    30 نوامبر 2023

     

  • همه‌ی بازی‌های رومیزی که می‌توانید در کلاس فارسی و نگارش از آن‌ها استفاده کنید! (فهرست جامع بازی‌های رومیزی – آخرین به‌روزرسانی: اسفند 1402)

    همه‌ی بازی‌های رومیزی که می‌توانید در کلاس فارسی و نگارش از آن‌ها استفاده کنید! (فهرست جامع بازی‌های رومیزی – آخرین به‌روزرسانی: اسفند 1402)

    استفاده از بازی‌ها در کلاس‌های فارسی باعث بهبود محیط یادگیری می‌شود. این رویکرد نه تنها جذابیت کلاس را افزایش می‌دهد و فرصتی برای آموزش غیرمستقیم زبان و ادبیات فارسی فراهم می‌آورد، بلکه مزایای آموزشی دیگری نیز دارد. یکی از مهمترین مزایا، تقویت مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی در دانش‌آموزان است. بازی‌ها معمولاً به صورت گروهی یا تیمی اجرا می‌شوند که باعث تعامل بیشتر و همکاری درون کلاس می‌شود.  علاوه بر این، بازی‌ها اغلب باعث می‌شوند دانش‌آموزان احساس کنند به کلاس و فرآیند یادگیری خود تعلق دارند، زیرا تجربه‌ی مثبت و سرگرم‌کننده‌ی بازی باعث افزایش انگیزه و تعهد به یادگیری می‌شود.

    در این مطلب، همه‌ی بازی‌های رومیزی را که می‌توان توی کلاس یا جمع‌های مختلف، برای پرورش مهارت‌های زبان و ادبیات فارسی، انجام داد معرفی کرده‌ایم. بازی‌ها به دو بخش تقسیم شده‌اند: بازی‌هایی که به پرورش مهارت‌های چهارگانه‌ی زبانی (خواندن، نوشتن، شنیدن، بیان کردن) مربوط می‌شوند، و بازی‌هایی که بر مبنای آثار ادبی (ادبیات کهن فارسی، ادبیات کودک و نوجوان و…) طراحی شده‌اند. این فهرست مرتباً به روز می‌شود و ما جدیدترین بازی‌هایی را که تجربه کرده‌ایم به آن اضافه می‌کنیم. پس حتماً هرچند وقت یک بار دوباره به این صفحه سر بزنید.

     

    چند نکته‌ی مهم قبل از معرفی بازی‌ها:

    • قبل از انجام هرکدام از این بازی‌ها در کلاس فارسی و نگارش یا با جمع کودکان و نوجوانان، حتماً خودتان بازی را امتحان کنید تا مطمئن شوید که برای گروه کودک و نوجوانی که در نظر دارید مناسب است. ما این بازی‌ها را با جمع‌های مختلفی امتحان کرده‌ایم و باید بگوییم نمی‌توان همه‌ی آن‌ها را با همه‌ی گروه‌ها بازی کرد. نهایتاً این بینش شما به عنوان تسهیلگر یا معلم است که تعیین می‌کند می‌توانید از هرکدام از این بازی‌ها در کلاس درس و در جمع کودکان و نوجوانان استفاده کنید یا خیر!
    • قرار گرفتن یک بازی در این فهرست به این معنا نیست که ما تماماً آن را تأیید می‌کنیم. این فهرست منبع جامعی است برای بازی‌های رومیزی که می‌توان در کلاس فارسی و نگارش از آن‌ها استفاده کرد. بنابراین، بازی‌های باکیفیت و بازی‌هایی که کیفیت پایین‌تری دارند همگی در این فهرست در کنار هم آمده‌اند. با این حال، برای مشخص کردن بازی‌های باکیفیت‌تر، از نشان ستاره در کنار این بازی‌ها استفاده کرده‌ایم.
    • لازم نیست همیشه بازی‌های جدید بخرید. بعضی بازی‌ها هستند که، مثل لگو، به خاطر انتزاعی‌تر بودن یا تماتیک نبودنشان، قابلیت بی‌نهایت تکرارپذیری را دارند. مثلاً، از بازی مکعب قصه‌گویی می‌توانید به ده‌ها شکل مختلف استفاده کنید. پس قبل از تهیه‌ی یک بازی جدید، ببینید چطور می‌توانید با یک بازی، چندین نوع بازی اختراع کنید.
    • بازی‌هایی که در این یادداشت معرفی کرده‌ایم همه در ایران نیز تولید شده‌اند. بازی‌های خارجی زیادی هستند که می‌توان از آن‌ها ایده گرفت و در کلاس استفاده کرد، با این حال در این‌جا تمرکز ما فقط بر روی بازی‌هایی بوده است که بتوانید آن‌ها را در بازار ایران تهیه کنید.

     

    بازی‌های مناسب برای پرورش مهارت‌های چهارگانه‌ی زبانی در کلاس فارسی و نگارش

    ما فکر می‌کنیم چهار دسته از بازی‌ها هستند که برای پرورش مهارت‌های چهارگانه‌ی زبانی به کار می‌آیند:

    1. بازی‌های نقش مخفی
    2. بازی‌های کلمه‌محور
    3. بازی‌های راهنمایی‌محور
    4. بازی‌های نقش‌آفرینی (رول پلی) و سخنورانه

     

    1. بازی‌های نقش مخفی

    توی این بازی‌ها، معمولاً همه یا تعدادی از بازیکنان نقش‌هایی دارند که بقیه از آن بی‌خبرند. افراد باید بدون لو رفتن نقششان، کارهایی را در بازی انجام دهند. معروف‌ترین بازی نقش مخفی بازی مافیاست. با این حال، اگر از مافیا خوشتان نمی‌آید، بهتر است کلاً بیخیال بازی‌های نقش مخفی نشوید؛ چون هریک از این بازی‌ها فضا و حال‌وهوای متفاوتی دارد که ممکن است برایتان جالب‌تر از مافیا باشد. اما چرا می‌گوییم بازی‌های نقش مخفی برای پرورش مهارت‌های زبانی مناسبند؟

    اولاً، در بسیاری از بازی‌های نقش مخفی، بازیکنان با استدلال کلامی سر و کار دارند. آن‌ها باید دیگران را درباره‌ی نقش خود قانع کنند و علاوه بر این، از استدلال کلامی برای مشخص کردن نقش دیگر بازیکنان استفاده کنند. این فرصتی عالی برای تمرین مهارت‌های مربوط به بیان کردن، از جمله روانی کلام، استدلال، اقناع و فن بیان، است. دوماً، در تعدادی از بازی‌های نقش مخفی که در این‌جا نیز معرفی‌شان کرده‌ایم، بازیکنان با «کلمات» مخفی سر و کار دارند. مثلاً، باید کلمه‌ای را حدس بزنند. این بازی‌ها به پرورش دایره‌ی واژگان، دقت واژگان و شبکه‌های واژگانی کمک می‌کنند.

    این فهرست بازی‌های نقش مخفی‌ایست که می‌توانید برای پرورش مهارت‌های زبانی در کلاس فارسی و نگارش از آن‌ها استفاده کنید:

    (توضیح و معرفی هر بازی به زودی به این یادداشت اضافه می‌شود.)

    • دیتکتیو کلاب
    • اسپای فال
    • ددان
    • ورووردز
    • راز هیلتر
    • استوژیت
    • دیوان
    • آفتاب‌پرست

     

    2. بازی‌های کلمه‌محور

    در بازی‌های کلمه‌محور، همان‌طور که از اسمش پیداست، بازیکنان با کلمه سر و کار دارند. این بازی‌ها بسته به مکانیسم‌هایی که دارند، می‌توانند باعث پرورش وسعت و دقت دایره‌ی واژگان، بهبود املا و درست‌نویسی و پرورش دایره‌ی کلمات دیداری در کودکان و نوجوانان شوند.

    این فهرست بازی‌های نقش کلمه‌محوری است که می‌توانید برای پرورش مهارت‌های زبانی در کلاس فارسی و نگارش از آن‌ها استفاده کنید:

    (توضیح و معرفی هر بازی به زودی به این یادداشت اضافه می‌شود.)

    تصویری از کارت‌های بازی زبان‌بسته

     

    نشانه ز
    کاربرگ تمرین نشانه ز

    3. بازی‌های راهنمایی‌محور

    در بازی‌های راهنمایی‌محور، بازیکنان باید به کمک راهنمایی‌های کلامی یا متنی، چیزی را کشف کنند. گاهی این راهنمایی از سمت بازیکن یا بازیکنان دیگر است (مثل بازی بیست سؤالی) و گاهی نیز در خودِ بازی، راهنمایی‌ها نیز آمده (مثلاً در پرونده‌های معمایی-کارآگاهی). این بازی‌ها هم توانایی خواندن دقیق و استدلالی و هم توانایی بیان دقیق کلامی یا نوشتاری را تقویت می‌کنند.

    این فهرست بازی‌های نقش راهنمایی‌محوری است که می‌توانید برای پرورش مهارت‌های زبانی در کلاس فارسی و نگارش از آن‌ها استفاده کنید:

    (توضیح و معرفی هر بازی به زودی به این یادداشت اضافه می‌شود.)

    • کدنیمز
    • دیکریپتو
    • کارتومیم
    • پرونده‌های معمایی-کارآگاهی

     

    4. بازی‌های نقش‌آفرینی و سخنورانه

    بازی‌های نقش‌آفرینی، که در فضای بازی‌های رومیزی ایران کمتر دیده شده‌اند، بازی‌هایی هستند که در آن‌ها بازیکنان هدایت و کنترل یک یا چند شخصیت را در یک موقعیت روایی در دست می‌گیرند؛ مشابه آن‌چه در بعضی بازی‌های ویدیویی می‌بینیم. معمولاً این بازی‌ها به یک گیم‌مستر یا بازی‌گَردان احتیاج دارند که روایت پایه را به پیش می‌برد و در موقعیت‌های مختلف، از بازیکنان می‌خواهد به شیوه‌های مختلف، برای کاراکتر خود تصمیمی بگیرند. بازی‌های سخنورانه نیز بازی‌هایی هستند که در آن‌ها بازیکنان باید درباره‌ی موضوعی حرف بزنند یا داستانی را تعریف کنند. این بازی‌ها همگی می‌توانند باعث تقویت مهارت‌های گفتاری کودکان و نوجوانان و سواد روایی آن‌ها بشوند.

    این فهرست بازی‌های نقش‌آفرینی و سخنورانه‌ای است که می‌توانید برای پرورش مهارت‌های زبانی در کلاس فارسی و نگارش از آن‌ها استفاده کنید:

    (توضیح و معرفی هر بازی به زودی به این یادداشت اضافه می‌شود.)

    • مکعب قصه‌گویی
    • شیر مرغ

     

    بازی‌های مبتنی بر ادبیات کهن و ادبیات کودک و نوجوان برای کلاس فارسی و نگارش

    گاهی در کلاس درس داستان یا متنی می‌خوانیم و بعد می‌خواهیم بر مبنای آن، بازی رومیزی انجام دهیم. تعداد بازی‌های آماده‌ای که در این موقعیت به کار بیایند هرچند محدود است، اما فرصتی مناسب برای مواجهه‌ی بازیگوشانه و جذابی با ادبیات فراهم می‌آورند. این بازی‌ها را به دو بخش ایرانی و غیرایرانی تقسیم کرده‌ایم؛ هرچند همانطور که گفتیم، تمام این بازی‌ها در بازار ایران نیز یافته می‌شوند.

    (توضیح و معرفی هر بازی به زودی به این یادداشت اضافه می‌شود.)

    1. بازی‌های ایرانی

    • بازی کارزار

    بر مبنای شاهنامه‌ی فردوسی

    • بازی‌های «میز بازی ایرانی» کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان:

    این بازی‌ها تا به امروز به مرحله‌ی تولید و پخش رسیده‎‌اند:

    • طوطی و بقال (بازی بر مبنای داستان طوطی و بقال مثنوی مولوی)
    • سیمرغ (بر مبنای داستان سیمرغ)
    • هفت گنبد (بر مبنای هفت پیکر نظامی گنجوی)

    (ادامه دارد…)

     

    2. بازی‌های غیر ایرانی

    • بازی ته جدولی ها
    • بازی های شرلوک هولمزی

    (منظور بازی‌های کارتی یا پرونده‌ای است که بر مبنای داستان‌های شرلوک هولمز خلق شده‌اند.)

    • پرونده‌ی معمایی آلیس در سرزمین عجایب
    • اونو با تمِ هری پاتر
  • بازی و یادگیری: دو راه برای آوردن بازی‌ها به کلاس درس

    بازی و یادگیری: دو راه برای آوردن بازی‌ها به کلاس درس

    نگرانی درباره‌ی درگیری کودکان با بازی‌های آنلاین در سال‌های اخیر بسیار شایع شده است.. والدین نگران این هستند که بازی آنلاین مانع انجام تکالیف درسی بشوند و روی روحیه‌ی فرزندشان تأثیر بگذارد. معلمان هم چندان دل خوشی از این موضوع ندارند.

    اما اوضاع در حال تغییر است. در دوره‌ی کرونا، برخی از کارشناسان زمانی را که بچه‌ها برای معاشرت با دوستانشان در حین بازی آنلاین می‌گذراندند کلیدی و نجات‌بخش می‌دانستند. برخی دیگر از کارشناسان معتقدند بازی‌های ویدیویی واقعاً می‌توانند یادگیری از راه دور را در بچه‌ها تقویت کنند. علاوه بر این، بازی‌های غیردیجیتال نیز دوباره دارند اوج می‌گیرند. حتی قبل از شیوع ویروس کرونا، محبوبیت بازی‌های رومیزی در حال افزایش بود. در طی دوران قرنطینه، این بازی‌ها بیش از پیش رشد کردند و به یک عنصر اصلی در بسیاری از خانه‌ها تبدیل شدند

    بخشی از کار ما به عنوان مربی این است که از علایق کودکان برای مشارکت دادن آنها در یادگیری استفاده کنیم. خب، بچه‌ها عاشق بازی هستند. حتی اگر پیش از این به شکل جدی به بازی به عنوان راهی برای آموزش فکر نکرده بودید، حالا زمانش رسیده تا وارد دنیای بازی و یادگیری شوید. بیایید از دو مفهوم کلیدی و تمایز آن‌ها شروع کنیم: بازی‌وارسازی (گیمیفیکیشن) و یادگیری مبتنی بر بازی.

    تصویر از Gordon Studer / The iSpot

    بازی‌وارسازی یا گیمیفیکیشن (Gamification) چیست؟

    بازی‌وارسازی یعنی به فعالیت‌های مختلف (که خودشان «بازی» نیستند)، عناصر و مکانیک‌هایی را اضافه کنیم که معمولاً در بازی‌ها وجود دارند: از سیستم‌های پاداش و اهدای نشان‌های مختلف گرفته، تا تابلوی امتیازات و تعریف کردن مأموریت برای افراد. (البته، مکانیک‌های بازی بسیار گسترده‌تر از این چند مورد کلیشه‌ای هستند. در مقالات بعدی، مفصل‌تر درباره‌ی انواعی از بازی‌وارسازی می‌نویسیم که انگیزه‌های درونی و شیوه‌های یادگیری جمعی را در افراد هدف می‌گیرند.)

    اگر بازی‌وارسازی را به کلاس درس ببرید، شما همچنان محتوای درسی خود را، به سیاق همیشگی، آموزش می‌دهید. با این حال، ساختارها، تمرینات و مشوق‌هایی که به کار می‌برید از جنس بازی می‌شوند. این کار می‌تواند در سطح بسیار خفیف (مثلاً در حد یک تابلوی امتیازات) یا در سطحی گسترده‌تر انجام شود. مثلاً، می‌توانید دنیایی را خلق کنید که در آن هر یک از دانش‌آموزان شخصیتی دارند و با انجام تمارین (مأموریت‌های قهرمانانه!)، در این جهان پیشرفت می‌کنند و به پیش می‌روند.

    معمولاً سیستم پاداش بخش جدیدی است که به کلاس سنتی اضافه می‌شود، در حالی که خود فعالیت‌های آموزشی لزوماً تغییری نمی‌کنند. مثلاً، دانش‌آموزان ممکن است هنوز نیاز داشته باشند که کتاب درسی را بخوانند، تحقیق کنند و مقاله بنویسند. یا مثلاً، پرسش‌های تاریخی که دانش‌آموزان در بازی کوییز آو کینگز Quiz of Kings پاسخ می‌دهند احتمالاً فرقی با پرسش‌های تاریخی کتاب درسی ندارد. با این حال، این بازی به به خاطر مکانیک‌های پاداش، زمان‌بندی و…، برای کودکان جذاب‌تر و سرگرم‌کننده‌تر از پلی‌کپی تاریخی است.

    مزایای بازی‌وارسازی:

    • تجربه‌های بازی‌وارسازی، اگر به خوبی طراحی و اجرا شوند، می‌توانند انگیزه‌های بیرونی (تشویق و پاداش) و حتی درونی (لذت و رضایت) را تقویت کنند. (در پست‌های آینده درباره‌ی تقویت انگیزه‌ی درونی با بازی‌وارسازی بیشتر خواهید خواند)
    • بازی‌وارسازی می‌تواند خلاقیت خود معلم را نیز به روش‌های جدیدی درگیر کند و او را به کشف رویکردهای جدید آموزشی و تصور راه‌هایی کاملاً جدید برای جذب دانش‌آموزان ترغیب کند.
    • در مقایسه با رویکرد دومی که معرفی می‌کنیم، در بازی‌وارسازی، کنترل و مدیریت جریان تجربه بیشتر به دست شماست.

    چالش های بازی‌وارسازی:

    • طراحی و آماده سازی سیستم بازی‌وارسازی و سیستم‌های مأموریت و پاداش به زمان نیاز دارد.
    • بازی‌وارسازی مستلزم تغییر در ساختار کلاس و نحوه‌ی پیش‌بردن دانش‌آموزان در مسیر یادگیری است. بنابراین، ممکن است مجبور شوید که چیزهای خاصی را که برایتان مهم است کنار بگذارید و آنها را با موارد جدید جایگزین کنید.

    یادگیری مبتنی بر بازی چیست؟

    مفهوم دیگری که به سراغش می‌رویم یادگیری مبتنی بر بازی است. در یادگیری مبتنی بر بازی، از بازی‌های موجود (اغلب بازی‌های رومیزی یا ویدیویی) برای آموزش محتوا به شیوه‌ای جذاب استفاده می‌شود. دانش‌آموز در فضایی که معلم (یا توسعه‌دهندگان بازی) برای یادگیری تدارک دیده‌اند، جنبه‌هایی از بازی‌ها را تجربه می‌کند. نمونه‌ی ساده‌ای از این کار، استفاده از بازی Set برای تمرین اشکال، رنگ‌ها و شمارش است. در نمونه‌های پیچیده‌تر، معلم ممکن است از یک بازی ویدیویی پیچیده مثل Bury Me My Love استفاده کند که از طریق دیالوگ و سیر داستانی، دانش‌آموزان را با براعت استهلال و سایر مفاهیم ادبی آشنا می‌کند.

    در یادگیری مبتنی بر بازی، شما از محتوای غنی بازی‌های موجود استفاده می‌کنید تا دانش‌آموزان را با یک تجربه‌ی متفاوت یادگیری جذب کنید. در این رویکرد، بازی تا حدی جایگزین روش‌های «سنتی» انتقال محتوا و یادگیری، مانند کتاب درسی یا کتاب‌های کار می‌شود. مثال دیگری از یادگیری مبتنی بر بازی، استفاده از بازی موزچین و موزچه (Bananagrams) برای تمرین کلمه‌سازی با حروف الفبا، بازی زبان‌بسته (Taboo) برای گسترش دایره واژگان و یا استفاده از بازی ماینکرفت Minecraft برای آموزش نگارش است. در این موارد، شما به جای این‌که دقیقاً همان برنامه‌ی آموزشی پیشین را بازسازی کنید، تجربه‌ی جدیدی را از دل بازی و با هدف یادگیری طراحی می‌کنید.

    مزایای یادگیری مبتنی بر بازی:

    • اگر تازه می‌خواهید شروع کنید به استفاده از بازی‌ها در کلاس درس، رویکرد یادگیری مبتنی بر بازی کم‌ریسک‌تر و کم‌زحمت‌تر است. لازم نیست ساختار کلاس خود را از اول طراحی کنید. یک جلسه که در آن بازی می‌کنید، چیزی است که به سادگی می‌تواند در دل برنامه‌ریزی آموزشی شما بگنجد. حتی اگر تجربه‌ی شما ناموفق بود، خیلی ساده می‌توانید در جلسات بعدی به ادامه‌ی رویکردها و برنامه‌های قبلی خود بپردازید.
    • یادگیری مبتنی بر بازی لزوماً پرهزینه نیست. حتی لازم نیست همه‌ی بازی‌ها را تهیه کنید. خیلی اوقات می‌توانید با دیدن ویدیوی معرفی یک بازی، خودتان آن را در خانه تولید کنید. علاوه بر این، می‌توانید از بازی‌های ارزان پرینتی استفاده کنید. (کافیست روی لینک کلیک کنید!)
    • تنوع بازی‌های موجود رومیزی، کارتی و ویدیویی خیلی بالاست و با کمی جستجو می‌توانید بازی مناسب با اهداف یادگیری کلاس خود را پیدا کنید.

    چالش های یادگیری مبتنی بر بازی:

    • اگر مسیر تجربه‌ی یادگیری به خوبی طراحی نشود، دانش آموزان ممکن است به جای درگیر شدن در مسیر اهداف یادگیری، با جنبه‌های دیگری از بازی درگیر شوند و مسیر اهداف یادگیری را از دست بدهند. داربست‌زنی و گفتگوی جمعی یا گفتگوی سقراطی درباره‌ی بازی می‌تواند به حفظ دانش‌آموزان در مسیر اهداف تعیین‌شده‌ی یادگیری کمک کند.

     

    ترجمه (همراه با تغییر و تعدیل) از مقاله‌ی Two Ways to Bring Games Into Your Classroom

    نوشته‌ی هیوبرت هَم

    31  مارس 2021

     

  • معرفی سه یخ‌شکن برای کلاس فارسی و نگارش

    معرفی سه یخ‌شکن برای کلاس فارسی و نگارش

    اکثر بچه‌ها در اولین جلسه از کلاس در سال جدید یا پس از تعطیلاتی طولانی، به اصطلاح «یخشان هنوز باز نشده». آن‌ها در این مواقع به این سادگی با فعالیت‌های کلاس همراه نمی‌شوند و با همکلاسی‎‌هایشان نیز به سختی ارتباط می‌گیرند. فعالیت‌های یخ‌شکن برای این موقعیت‌ها اختراع شده‌اند.

    در این یادداشت، سه یخ‌شکن مناسب برای کلاس فارسی و نگارش را معرفی می‌کنیم. فایل آماده‌ی یکی از این بازی‌های یخ‌شکن را می‌توانید به رایگان از این جا دانلود کنید.

    علاوه بر سه فعالیت گفته‌شده، شما می‌توانید از ایده‌دان‌های همدرس به عنوان یخ‌شکن استفاده کنید. در این یادداشت، راهکارهایی را برای استفاده از ایده‌دان به عنوان یخ شکن معرفی کرده ایم. علاوه بر این، نسخه‌ی قابل پرینت ایده‌دان مخلوط همدرس را می‌توانید از اینجا تهیه کنید.

    یخ‌شکن شمارۀ 1: بچرخ و بپرس!

     

    این فعالیت از دو جنبه به کلاس فارسی و نگارش مربوط می‌شود:

    اولاً، دانش‌آموزها -احتمالاً بعد از مدتی طولانی!- مدادی در دست می‌گیرند و هر چند کوتاه، چیزی می‌نویسند. دوماً، این فعالیت فرصت خوبی برای گفت‌وگو و پرورش مهارت گفتن فراهم می‌آورد.

    در این یخ‌شکن، به هر دانش‌آموز برگه‌ی کوچکی می‌دهیم و از او می‌خواهیم سؤال جالبی روی آن بنویسد. بچه‌ها را تشویق کنید سؤالاتی بنویسند که بانمک، بدون قضاوت و توهین، و با پاسخ‌هایی باز باشند. می‌توانید از قبل چند مثال آماده کنید و برایشان این مثال‌ها را بخوانید.

    بعد از این‌که دانش‌آموزان سؤالاتشان را نوشتند، از آن‌ها بخواهید از جای خود بلند شوند و شروع کنند به قدم زدن در کلاس. یک قطعه موسیقی پرانرژی پخش کنید. با قطع شدن موسیقی، بچه‌ها باید همان‌جا که هستند بایستند و از نزدیک‌ترین نفری که در اطراف خود می‌بیند، سؤالشان را بپرسند. (و سؤال او را نیز جواب بدهند.) بچه‌ها را ترغیب کنید به جای پاسخ کوتاه، از این فرصت برای مکالمه‌ای طولانی‌تر درباره‌ی هر پرسش استفاده کنند. بعد، دوباره موسیقی را پخش کنید و فعالیت را به همین شکل ادامه دهید. فعالیت را تا وقتی ادامه بدهید که اکثر بچه‌ها حداقل یک بار با هم مکالمه کرده باشند.

    در انتهای این فعالیت یخ‌شکن، دور هم حلقه بزنید و از هر کس بخواهید سؤالی را که در دست دارد بخواند و خودش به آن جواب بدهد. از این فرصت برای شناخت و گفت‌وگوی مختصر ولی تک‌به‌تک با دانش‌آموزان استفاده کنید.

     

    یخ‌شکن شمارۀ2: بینگو!

     

    شاید با بازی بینگو آشنا باشید. توی این بازی، بازیکن‌ها تلاش می‌کنند یک ستون، ردیف یا خط مورب را پر کنند.

    برگه‌های بینگو با موضوع تابستان، اوقات فراغت و کتاب‌خوانی را از این صفحه دانلود کنید و به تعداد دانش‌آموزان پرینت بگیرید. حالا از آن‌ها بخواهید توی کلاس راه بروند، با یکدیگر حرف بزنند و سعی کنند برای هر خانه از صفحه‌ی بینگو، فردی را پیدا کنند که ویژگی نوشته شده روی آن خانه درباره‌ی او صدق کند. با توجه به جمعیت کلاس، می‌توانید قانون‌های مختلفی وضع کنید؛ برای مثال اینکه نام هر فرد را فقط می‌توان در دو خانه از صفحه‌ی بینگو نوشت، نه بیشتر.

    بعد از ده دقیقه، از دانش‌آموزان بخواهید به سر جای خود برگردند. ببینید که کدام‌یک از آن‌ها یک ردیف، ستون یا خط مورب، یا حتی کل خانه‌ها را روی صفحه‌ی بینگوی خود با اسامی هم‌کلاسی‌هایشان‌ را پر کرده‌اند.

     

    یخ‌شکن شمارۀ3: شهرام شوخ‌طبع

     

    با این فعالیت یخ‌شکن، دایره‌ی لغات دانش‌آموزان را در اولین روز کلاس فعال کنید. از هر کس بخواهید نام و نام خانوادگی خود را روی کاغذی بنویسد. حالا، سعی کند با حرف اول این دو کلمه، دو تا صفت برای توصیف خودش پیدا کند. مثلاً، داریوش سپهری: دانا – سحرخیز.

     

    ما در اینستاگرام همدرس، بازی‌های یخ‌شکن دیگری را نیز برای کلاس فارسی و نگارش معرفی کرده‌ایم.

    علاوه بر این، می‌توانید از ایده‌دان همدرس به عنوان یخ‌شکنی جذاب در کلاس یا حتی دورهمی‌ها استفاده کنید!

  • تمرین الفبا با بازی‌های بگرد و پیدا کن

    تمرین الفبا با بازی‌های بگرد و پیدا کن

    معمولا ًوالدین کودکانی که تازه باسواد شده‌اند، به دنبال هر فرصتی هستند تا فرزندانشان الفبا را تمرین کنند. در عین حال، خیلی وقت‌ها بچه‌ها دوست ندارند خودشان را با پلی‌کپی‌ها و کتاب‌های کمک‌درسی درگیر کنند. در این‌جا یک بازی الفبایی را معرفی می‌کنیم که به شکل‌های مختلف می‌توان آن را با بچه‌های کلاس اولی اجرا کرد تا در کنار تمرین الفبا، لذت بازی را نیز بچشند.

    اگر به موضوع آموزش الفبا با روش‌های خلاق علاقمندید، پیشنهاد می‌کنیم به یادداشت «روش لوباخ» در وبلاگ همدرس نیز سری بزنید.

    اگر به دنبال بازی‌های قابل پرینت برای تمرین الفبا هستید، به موزچه و فایل قابل پرینت بگرد و پیدا کن نیز سری بزنید.

    بگرد و پیدا کن

    بازی بگرد و پیدا کن آن‌قدر ساده است که هیچ نیازی به معرفی ندارد! در واقع، کل قانون بازی در اسم آن آمده: افراد باید دنبال چیزهایی بگردند و هرچه زودتر، آن‌ها را پیدا کنند.

    مکانیسم بگرد و پیدا کن به گونه‌ای است که می‌توان ده‌ها بازی مختلف را بر مبنای آن طراحی کرد. در این‌جا، صرفاً سه پیشنهاد از جنس بازی الفبایی به شما ارائه می‌دهیم؛ اما شما می‌توان بازی بگرد و پیدا کن خودتان را نیز طراحی کنید.

    بگرد و پیدا کن شمارۀ 1: دنیای تصاویر

    دنیای امروز، دنیای تصاویر است. از گوشی موبایل، تا تلویزیون، تا بیلبوردها، بچه‌ها همه‌جا با تصاویر مواجه می‌شوند. دفعه‌ی بعد که تصویری را دیدید، این بازی الفبایی را انجام بدهید: فرزندتان را به یک چالش بگرد و پیدا کن دعوت کنید؛ مثلاً از او بخواهید در آن تصویر، چیزی را پیدا کند که با صدای «د» شروع شده باشد.

    • پیشنهاد طلایی: با فرزندتان به موزه یا گالری هنری بروید و با او بگرد و پیدا کن بازی کنید!
    • اگر به بگرد و پیدا کن با طعم هنر و نقاشی علاقمندید، پیشنهاد می‌کنیم به کتاب الفبا در هنر از نشر نظر هم نگاهی بیندازید.
    • ما هم برای شما دو برگه‌ی رایگان بگرد و پیدا کن تهیه کرده‌ایم که می‌توانید آن‌ها را از این صفحه دانلود کنید، پرینت بگیرید و در اختیار فرزندتان قرار بدهید.

     

    بگرد و پیدا کن شمارۀ 2: آدم‌ها

    این فعالیت به درد دورهمی‌ها و جمع‌های شلوغ می‌خورد. از فرزندتان بخواهید از بین آدم‌های حاضر، کسی را پیدا کند که اسمش با صدای خاصی شروع شده باشد؛ مثلاً صدای «آ».

    در مرحله‌ی بعدی، می‌توانید از او بخواهید یک جمله درباره‌ی آن فرد بگوید که کلمه‌ی اول جمله‌اش، با همان حرف شروع شده باشد.

     

    بگرد و پیدا کن شمارۀ 3: خیابان‌گردی

    برای بعضی از بچه‌ها، نشستن در ماشین حسابی خسته‌کننده است. این بار که قرار بود مدتی طولانی توی ماشین باشید، یک بازی الفبایی بگرد و پیدا کن دسته‌جمعی با موضوع تابلوهای خیابانی راه بیندازید. تابلوهای کوچه‌ها، خیابان‌ها، علائم راهنمایی و رانندگی و حتی بیلبوردها می‌توانند توی این بازی استفاده شوند. این بازی برای تقویت سرعت خواندن در بچه‌ها نیز توصیه می‌شود.

  • سه راه برای استفاده از ایده‌دان‌های همدرس

    سه راه برای استفاده از ایده‌دان‌های همدرس

    اگر از من بپرسید، می‌گویم که سخت‌ترین قسمت هر کار، شروعِ آن است. در این سال‌ها متوجه شده‌ام خیلی از دانش‌آموزهایم با من هم‌نظرند. کافی است نوبت نگارش برسد تا همان اول کار، صدای همه در بیاید که «آخه چی بنویسیم!» وقت انجام کارهای گروهی هم معمولاً کمی طول می‌کشد تا موتورِ همه‌ی اعضای گروه به راه بیفتد. ایده‌دان همدرس در ذهن من، چیزی شبیه به جرقه‌ی اول کار است: موتوری که بچه‌ها را در مسیر گفتگو و همچنین نوشتن خلاق به راه می‌اندازد.

    در این یادداشت، سه راهکار برای استفاده از ایده‌دان همدرس برای پرورش مهارت‌های زبانی را معرفی کرده‌ام. در معرفی، ایده‌دان مخلوط همدرس را مبنا قرار داده‌ام و برای هر راهکار، نوشته‌ام که کدام دسته از نوارهای ایده‌دان مخلوط بیشتر از همه برای آن راهکار به درد می‌خورند. فایل قابل پرینت ایده‌دان مخلوط را می‌توانید از این‌جا تهیه کنید.

     

    ایده‌دان: یخ‌شکنی برای گفت‌وگو

     

    مهارت‌های زبانی اصلی: گفتن، شنیدن

    نوارهای پیشنهادی ایده‌دان: نوارهای تصور کن، نوارهای به نظرت

    آخرین باری را که با فامیل یا دوستان نه چندان نزدیکتان دور هم جمع شدید یادتان هست؟ احتمالاً لحظاتی بوده که همگی ساکت شده‌اید چون دیگر موضوعی برای صحبت کردن نداشته‌اید. ایده‌دان‌ها بهترین ابزار برای شکستن این سکوت‌های کلافه‌کننده هستند. یکی از نوارهای تصور کن یا به نظرت را از ایده‌دان بیرون بکشید تا جرقه‌ی بحثی جدید فضای دورهمی را گرم کند! به خصوص وقتی جمع شامل افراد با گروه‌های سنّی متنوع باشد، ایده‌دان می‌تواند فرصتی عالی برای گفت‌وگو و درگیر شدن همه‌ی افراد را فراهم بیاورد.

    اگر به دنبال ایده‌های یخ‌شکن برای کلاس فارسی و نگارش هستید، به این پست هم سری بزنید.

     

    ایده‌دان: کپسول زمان

     

    مهارت‌های زبانی اصلی: نوشتن

    نوارهای پیشنهادی ایده‌دان: نوارهای به نظرت، نوارهای تصور کن، نوارهای یک لیست، نوارهای نامه بنویس

     

    برای این پروژه لازم است دقیقاً 52 نوار در ایده‌دان خود داشته باشید.

    یک دفتر جدید بردارید و نام آن را بگذارید «کپسول زمان». هر هفته، یک نوار جدید از ایده‌دان بیرون بکشید. نوار را بالای آن صفحه از دفتر بچسبانید و تاریخ بزنید. بعد، درباره‌ی نواری که بیرون کشیده‌اید یک صفحه بنویسید. مهم نیست «عالی» بنویسید! فقط لازم است هرچه که توی ذهنتان می‌آید را ثبت کنید. بعد از اینکه یادداشتتان را نوشتید، صفحه‌ی بعدی دفتر را خالی بگذارید. بعداً به سراغ این صفحه‌های خالی خواهید رفت!

    بعد از یک سال که نوارهای ایده‌دان به پایان رسیدند، دفتر را از اول باز کنید. نوار ایده‌دان صفحه‌ی اول را بخوانید و بدون خواندن یادداشت قبلی‌تان، در صفحه‌ی خالی روبه‌رویی هرچه به فکرتان می‌رسد بنویسید. بعد از اینکه نوشتننان تمام شد، می‌توانید به صفحه‌ی قبلی برگردید و ببینید یک سال قبل، چه ایده‌هایی توی ذهنتان بوده. درست مثل یک کپسول زمان!

    این فعالیت هم به درد پرورش مهارت نوشتن می‌خورد و هم تمرینی عالی برای خودشناسی است. می‌توانید در بازه‌های یک، پنج و ده ساله، دوباره به سراغ دفترچه بروید و یادداشت‌های جدیدی به آن اضافه کنید.

     

    ایده‌دان: انشا + بازی

     

    مهارت‌های زبانی اصلی: نوشتن، گفتن

    نوارهای پیشنهادی ایده‌دان: نوارهای ادامه بده

     

    همه‌ی ما آدم‌ها به بازی کردن علاقمندیم. به خاطر همین است که در سال‌های اخیر، استفاده از عناصر بازی در حوزه‌های مختلفی از جمله آموزش، تبلیغات و کسب‌وکار حسابی پرطرفدار شده. از ایده‌دان نیز می‌توان به صورتی بازی‌وار استفاده کرد تا بچه‌ها لذت بیشتری از نوشتن ببرند. امکان‌های بی‌نهایتی برای بازی‌وار کردن ایده‌دان وجود دارد که در اینجا تنها یکی از آن‌ها را معرفی می‌کنیم:

    از قبل، یک قطعه موسیقی بی‌کلام سی ثانیه‌ای انتخاب کنید. نوارهای ادامه بده را توی ایده‌دان بریزید و از همه‌ی افراد بخواهید با چشم‌های بسته، یکی را انتخاب کنند و از شیشه بیرون بکشند. بعد، به آن‌ها بگویید سی ثانیه، یعنی تا انتهای موسیقی، فرصت دارند تا جمله‌ی روی نوارشان را ادامه بدهند. توضیح دهید که لازم نیست داستان را کامل کنند. بعد از سی ثانیه، هر کس نوار ایده‌دان خود و متنی که نوشته را به نفر کناری می‌دهد و داستان‌نویسی جمعی ادامه پیدا می‌کند. در دفعات نخستی که این بازی را اجرا می‌کنید، این روند را حداقل تا 5 دقیقه، یعنی 10 دور سی ثانیه‌ای، ادامه دهید تا بچه‌ها به بازه‌های طولانی‌تر نگارش عادت کنند. کم‌کم می‌توانید بازه‌ی انجام بازی را طولانی‌تر و طولانی‌تر کنید. نهایتاً، نوشته‌های دسته‌جمعی بچه‌ها را دور هم بخوانید. از آن‌ها بپرسید نسبت به بخش‌هایی که خودشان نوشته‌اند چه احساسی دارند؟ نسبت به بخش‌هایی که دیگران نوشته‌اند چطور؟ آیا روند داستان‌ها با چیزی که در ذهن داشته‌اند مطابقت داشته؟

     

    اگر به ترکیب بازی و آموزش علاقه دارید، به محصولات پرینت بگیر، بازی کن، یاد بگیر همدرس هم حتماً سر بزنید.

     

    پیشنهاد می‌کنیم به اینستاگرام همدرس نیز سر بزنید و از محتوای متنوعی که بر روی آن قرار می‌دهیم بازدید کنید.