۱۱ فعالیت برای آموزش واژگان جدید در متوسطه‌ی اول
دانش‌آموزان متوسطه‌ی اول از دانش واژگانی گسترده‌ای برخوردارند. بسیاری از آن‌ها با مطالعه، برقراری ارتباطات کلامی و تجربیات آموزشی قبلی، به دانش خود عمق بخشیده‌اند و دایره‌ی واژگان وسیعی دارند. اما برخی از دانش‌آموزان نیز هستند که مهارت‌های واژگانی لازم برای درک محتوای متناسب با رده‌ی سنی خود را ندارند.
آموزش تکمیلی در بخش واژگان به نفع تمام دانش‌آموزان است. توانایی استفاده و درک مؤثر کلمات باعث افزایش و بهبود مهارت‌های ارتباطی نوشتاری و کلامی، درک مطلب و تفکر انتقادی می‌شود. هرچند معمول‌ترین روش برای یادگیری واژگان استفاده از فلش‌کارت‌هاست، که البته در حفظ کردن کلمات مؤثرند، باید گفت روش‌های یادگیری واژگان که دانش‌آموزان را به برقراری ارتباط، استفاده‌ی عملی و خلق کردن تشویق کنند، نیز بسیار کارآمد هستند.
پس از گنجاندن چند مورد از این روش‌ها و فعالیت‌ها در برنامه‌های منظمی که برای تدریس واژگان دارم، متوجه شدم که دانش‌آموزان پس از انجام این فعالیت‌ها نه تنها معنی کلمات را به خاطر می‌سپارند، بلکه می‌توانند آن‌ها را با اطمینان بیشتری در نوشته‌ها و مکالمات خود نیز بگنجانند و بسته به محتوای حرف خود، از آن‌ها استفاده کنند. هرچند من از این استراتژی‌ها در کلاس انگلیسی استفاده کرده‌ام، بسیاری از آن‌ها برای سایر حوزه‌های محتوایی نیز کاربرد دارند و در کل به گسترش دایره‌ی واژگان کودکان و نوجوانان کمک می‌کنند.
استراتژی‌هایی برای تدریس واژگان جدید و پرورش دایره‌ی واژگان
1. کلمات تصویری:
از دانش‌آموزان بخواهید برای هر کلمه تصویری درست کنند. آن‌ها را تشویق کنید تا تصویری بسازند که برایشان معنا داشته باشد و نه تنها به آن‌ها در به خاطر سپردن کلمه کمک کند، بلکه کمک کند که شخصاً با آن کلمه ارتباطی برقرار کنند.
من معمولاً کاربرگ‌هایی درست می‌کنم که در آن‌ها 8 مربع وجود دارد. بالای هر مربع یک کلمه نوشته شده و دانش‌آموزان باید تصاویرشان را در مربع زیر هر کلمه طراحی کنند.
2. حدس کلمه:
به هر دانش‌آموز یک کلمه داده می‌شود. سپس، هر فرد یک پاورپوینت درست می‌کند از کلمات، عبارات و تصاویری که با کلمه‌ی شخصی‌شان ارتباط دارند. نهایتاً همه‌ی پاورپوینت‌ها را در کنار هم جمع می‌کنیم و دانش‌آموزان بر اساس سرنخ‌هایی که هم‌کلاسی‌هایشان ایجاد کرده‌اند، سعی می‌کنند کلمات مربوط را حدس بزنند.
هرچند می‌توان این فعالیت را به شکل کلاسی انجام داد، در صورت انجام آن به صورت گروهی دانش‌آموزان بیشتری این فرصت را خواهند داشت تا در آن مشارکت کنند. از دانش‌آموزان بخواهید که تعاریف مستقیم کلمات را در پاورپوینتشان قرار ندهند، بلکه سعی کنند سرنخ‌هایی بدهند که با کلمه‌شان ارتباط داشته باشد و راه‌هایی خلاقانه برای نشان دادن کلمه به هم‌کلاسی‌هایشان پیدا کنند.
(همدرس: بازی جذاب دیگری که به این فعالیت شبیه است، بازی زبان‌بسته یا تابو است. در این بازی نیز افراد باید کلماتی را حدس بزنند. بازی زبان‌بسته باعث پرورش دایره‌ی واژگان کودکان و نوجوانان و تقویت شبکه‌های واژگانی می‌شود. اگر دوست دارید درباره‌ی بازی زبان‌بسته بیشتر بدانید و نسخه‌ی قابل پرینت آن را تهیه کنید، به این لینک سر بزنید: بازی زبان‌بسته)
3. کلمه‌آموز:
به هر دانش‌آموز یک کلمه می‌دهیم. دانش‌آموز باید پاورپوینتی درست کند شامل کلمه، معنی، مترادف‌ها، متضادها، تصویر مرتبط، ریشه‌ی کلمه، نوع کلمه، کلمه در جمله و هر چیز دیگری را که فکر می‌کند برای یادگیری کلمه مفید باشد. سپس، دانش‌آموزان به ترتیب کلمات خودشان را به کلاس آموزش می‌دهند.
در پایان فعالیت، همه‌ی دانش‌آموزان اسلایدهای خود را در یک پاورپوینت مشترک قرار می‌دهند تا بعداً بتوان به آن رجوع کرد.
4. جمله‌سازی با سرنخ‌ها:
در این فعالیت، دانش‌آموزان جمله‌سازی می‌کنند اما به جای هر یک از کلمات توی جمله، از یک سرنخ استفاده می‌کنند. سرنج می‌تواند معنی کلمه، مثالی از آن، و مترادف یا متضاد آن باشد.
5. نوشتن آزاد:
دانش آموزان در مورد موضوعی که خودشان انتخاب کرده‌اند می نویسند و سعی می کنند تا حد امکان، واژگان جدید را در نوشته‌شان به کار ببرند. دانش‌آموزان را تشویق کنید تا اول کلماتی را در نوشته‌شان بگنجانند که قبلاً یاد گرفته‌اند. بعد، به دفتر واژگان خود رجوع کنندو کلماتی را به نوشته‌شان اضافه کنند که تازه در حال یادگیری آن‌ها هستند.
6. نمودار ارتباطات:
دانش‌آموزان ابتدا یکی از کلمات جدید را روی یک کاغذ سفید بزرگ می‌نویسند. سپس، کلمه‌ی جدید دیگری را پیدا می‌کنند که بتوانند آن را به کلمه‌ی اول پیوند دهند. آن کلمه را روی برگه می‌نویسند، خطی میان دو کلمه می‌کشیند و روی این خط، چگونگی ارتباط داشتن دو کلمه را می‌نویسند یا ترسیم می‌کنند.
سپس، باز هم کلمات جدیدی به برگه اضافه می‌کنند و میان کلمات جدید و کلمات قبلی پیوند برقرار می‌کنند. این تمرین تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که دانش‌آموزان از تمام کلمات لیست واژگان جدید استفاده کرده باشند.
7. داستان دسته‌جمعی:
دانش‌آموزان را به صورت دایره‌ای بنشانید و به آن‌ها فهرستی بدهید از تمام واژگان جدیدی که باید یاد بگیرند. فرد اول شروع به نوشتن داستانی می‌کند. او باید در جمله‌ای که می‌نویسد، یکی از کلمات فهرست واژگان جدید را به کار ببرد و سپس آن کلمه را از لیست خط بزند. سپس، برگه‌ی داستان و فهرست کلمات را به نفر سمت راستی خود بدهد. تمامی نفرات به همین ترتیب داستان را ادامه می‌دهند. این کار تا زمانی ادامه می‌یابد که همه‌ی کلمات از لیست خط خورده باشند.
8. کمک گرفتن از معلمان دیگر:
واژگانی را که تدریس می‌کنید با سایر معلمان دانش‌آموزهایتان به اشتراک بگذارید و از آن‌ها بپرسید که آیا می‌توانند در صورت امکان از این واژگان در کلاس خود یا در گفتگو با دانش‌آموزان استفاده کنند.
اگر مایل بودند، هر هفته چند کلمه به معلم‌ها بدهید. به دانش‌آموزان خود بگویید که به دنبال واژگان تدریس‌شده‌ی جدید در سایر کلاس ها باشند و ببینند چه کسی زودتر آن‌ها را می‌شنود. دانش آموزان کلمات را وقتی در کانتکست دیگری بشنوند به خاطر خواهند سپرد. علاوه بر این، ممکن است این کار باعث شود در همه‌ی کلاس‌ها به معلمشان بهتر گوش بدهند تا کلمات جدید را پیدا کنند.
9. نقشه‌ی مفهومی (کانسپت مپ):
برای کلمات چالش‌برانگیز، از دانش‌آموزان بخواهید یک نقشه‌ی مفهومی ایجاد کنند و هر چیزی را که در مورد آن کلمه و نحوه‌ی استفاده از آن می‌دانند، در آن بنویسند؛ مثلاً معنای کلمه، مترادف، متضاد، تصویر، ریشه کلمه، نوع کلمه، کلمه در جمله، معناهای غلط‌انداز (چیزهایی که به نظر می‌رسد معنای این کلمه باشند، اما نیستند) و هر چیز دیگری که دانش‌آموزان فکر می‌کنند برای خودشان و هم‌کلاسی‌هایشان مفید است.
10. پانتومیم:
دانش‌آموزان در کلاس کلمات جدید را پانتومیم اجرا کنند و حدس بزنند.
11. بداهه با واژگان:
دانش‌آموزان را به گروه‌های کوچک تقسیم کنید و به هر گروه یک ظرف حاوی کاغذهای کوچکی بدهید که روی آن‌ها کلمات نوشته شده. دانش‌آموزان به نوبت کلمات را از ظرف بیرون می‌کشند و سعی می‌کنند با استفاده از آن کلمه، بداهه درباره‌ی چیزی حرف بزنند.
این فعالیت‌های واژگانی برای دانش‌آموزان جذاب هستند و به آن‌ها کمک می‌کنند تا کلمات را از آن خود کنند و به دایره‌ی واژگانشان بیفزایند. هر چه کودکان و نوجوانان بیشتر در مورد کلمات به صورت نقادانه و خلاقانه فکر کنند و از آن‌ها در نوشته‌هایشان و در ارتباط با همسالان استفاده کنند، درک عمیق‌تری از کلمات پیدا می‌کنند. این به آن‌ها کمک می‌کند تا از حفظ کردن صرف کلمات فراتر بروند، کلمات را بفهمند و از کلمات برای بیان ایده‌های خود استفاده کنند.
ترجمه (همراه با تغییر و تعدیل) از مقاله‌ی Tips for Improving Vocabulary Instruction in Middle School
نوشته‌ی کیسی شورت
30 نوامبر 2023
